Hortiterapia – rehabilitacja i terapia przez pracę w ogrodzie

Hortiterapia, czyli terapia ogrodem pozwala uspokoić negatywne emocje i obniżyć poziom odczuwanego stresu, wpływa pozytywnie na samopoczucie oraz dobrostan psychofizyczny.

O tym, że obcowanie z przyrodą i wykorzystywanie jej naturalnych właściwości ma moc terapeutyczną i leczniczą, wiadomo już od bardzo dawna. Od zarania dziejów ludzie obserwując przyrodę i będąc jej nierozerwalną częścią odnajdowali w jej elementach, a zwłaszcza w roślinach właściwości wspomagające ich procesy życiowe. Odkrywali lecznicze właściwości roślin nie tylko w postaci wyciągów, naparów, czy okładów, ale również poprzez bezpośredni kontakt z żywą przyrodą, która stanowiła ich naturalne otoczenie. Do dnia dzisiejszego popularne są niekonwencjonalne metody leczenia różnych schorzeń lub wspomaganie medycyny za pomocą ziół, ale także za pomocą obcowania z przyrodą. Ludzie wierząc w uzdrawiającą moc natury zaczęli dążyć do tego, aby być jak najbliżej niej. Ta potrzeba zaowocowała w powstawanie ogrodów, ogródków, parków, zieleńców o różnej formie, wielkości i przeznaczeniu.

Ogrody spełniały rolę użytkową, gdzie ludzie uprawiali owoce, warzywa i zioła, a także rolę ozdobną, gdzie ludzie wypoczywali, spacerowali, regenerowali siły umysłowe i fizyczne. Powstały ogrody edukacyjne, kolekcjonerskie ogrody botaniczne oraz inne miejsca prywatne i publiczne oparte o założenia ściśle związane z głęboką ludzką potrzebą otaczania się zielenią, roślinnością, elementami przyrody żywej i nieożywionej. Ludzie dostrzegając uzdrawiającą moc natury zaczęli również wykorzystywać ogrody do celów terapeutycznych i rehabilitacyjnych. Tak narodziła się idea hortiterapii (hortus – łac. ogród).

Terapia ogrodnicza w krajach europejskich w bardzo konkretny sposób definiuje terapię ogrodniczą jako „wykorzystanie roślin i pracy w ogrodzie przez profesjonalnych terapeutów w celu poprawy zdrowia fizycznego i psychicznego człowieka oraz stosunków międzyludzkich. Wyróżniamy dwa rodzaje terapii ogrodniczej: terapię czynną i bierną. Terapia czynna związana jest z aktywną pracą w ogrodzie, a terapia bierna polega na samym przebywaniu w ogrodzie, w otoczeniu roślin. W wielu krajach europejskich zakładane są gospodarstwa terapeutyczne specjalizujące się właśnie w prowadzeniu „zielonej terapii” dla różnych grup pacjentów.

„

W Polsce obecnie hortiterapia jako innowacja we wspomaganiu rehabilitacji jest stosowana na przykład przez Szpital Dziecięcy św. Ludwika w Krakowie, gdzie założenia hortiterapii realizowane są w rehabilitacji pacjentów z zaburzeniami neurologicznymi. O tym, że hortiterapia jako metoda wspomagania rehabilitacji lub nawet forma terapii specjalistycznej zyskuje coraz większe uznanie również w naszym kraju, świadczy wzrost zainteresowania tym zagadnieniem szerokiej grupy specjalistów w dziedzinie medycyny i ogrodnictwa, a także różnych instytucji związanych z pracą na rzecz osób chorych, upośledzonych i niepełnosprawnych. W wyniku wzrostu zainteresowania hortiterapią 15 marca 2012 roku w Krakowie odbyła się I Ogólnopolska Konferencja „Hortiterapia – stan obecny i perspektywy rozwoju terapii ogrodniczych”

. 

FORMY PRACY HORTITERAPII:

Pierwsza z nich polega na obserwacji natury, przebywaniu w otoczeniu roślin, poznawaniu ich i ich właściwości, oglądaniu kwiatów, wąchaniu lub dotykaniu. Bierna terapia ogrodem to także spacer po ogrodzie, lesie, parku, łące. Poprzez kontakt z naturą skupiamy się na byciu obecnym tu i teraz, jesteśmy w stanie oderwać nasze myśli od codziennych trosk i problemów. Stajemy się uważni na nasze odczucia, oddech i wewnętrzne sygnały, które wysyła nam nasz organizm. To swego rodzaju zielona terapia dla duszy, dzięki której zrelaksujesz się i wyciszysz.

Przykład:

• obcowanie z przyrodą polegające na spacerowaniu, odpoczywaniu w ogrodzie, zieleńcu lub parku, wsłuchiwaniu się w dźwięki natury, rozpoznawanie zapachów, smaków;
• wykorzystanie materiałów multimedialnych, książek, prasy, gier, przeprowadzanie quizów w celu poszerzenia wiedzy o przyrodzie, roślinach, ogrodach.

Czynna forma hortiterapii polega na konkretnych pracach ogrodowych, takich jak: przygotowywanie podłoża, sianie roślin, przesadzenie, rozmnażanie, podlewanie i cięcie roślin, pielenie chwastów i koszenie trawników oraz zbieranie owoców własnej pracy. Działania poprawiające samopoczucie oraz pozwalające na wyciszenie myśli to także planowanie prac w ogrodzie i projektowanie go. Czynna forma terapii ogrodem wzbudza odpowiedzialność, uczy opiekuńczości i wpływa na poczucie własnej wartości. Efekty jakie przynosi uprawa i pielęgnacja roślin sprawiają, że odczuwamy satysfakcję i zadowolenie z własnych działań. Poprawia się zatem nasze samopoczucie.

Przykład:

• aktywna praca fizyczna w zieleńcu i ogrodzie szkolnym polegająca na wykonaniu określonych zadań związanych z uprawą i pielęgnacją roślin;
• wykonywanie czynności warsztatowych związanych z produkcją ogrodniczą;
• wykonywanie prac plastycznych z wykorzystaniem materiałów naturalnych.

Co My mieszkańcy MIAST możemy zrobić sami aby być bliżej NATURY na co dzień? Nie musimy wyprowadzać się z miasta, by doświadczyć dobroczynnego wpływu natury.

• Korzystaj z każdej okazji, by wybrać się na spacer do parku lub pobliskiego miejskiego lasu – pomoże ci to obniżyć poziom stresu, odzyskać energię i odświeżyć umysł.
• Wybierz się też na spacer, jeśli coś cię nurtuje, martwi, odczuwasz negatywne emocje. Kontakt z naturą pomoże ci się uspokoić, zmniejszy poziom negatywnych myśli.
• Zamiast spędzać przerwę na drugie śniadanie w biurze, surfując po Internecie, wyjdź do parku i zjedz kanapkę w otoczeniu zieleni. Nie tylko lepiej się poczujesz, ale po przerwie będzie ci łatwiej skupić się na zadaniach.
• Pamiętaj, że wystarczy kilka minut aktywności na świeżym powietrzu, by poprawiło się twoje samopoczucie!

Na zdrowie!